Sulh ceza mahkemesi, yapılan bazı soruşturma işlemleri ile bu işlemlere yapılan itirazlar ve idari işlemlere itirazları inceleyen bir hakimlik olarak görev yapmaktadır. Tutuklama gibi güvenlik tedbirleri ile ilgili de karar vermeye görevlidir.
Kovuşturma aşamasında ise, yargılama sanıkların ve suçların vasfına göre aşağıdaki mahkemeler tarafından yerine getirilir:
- Ağır ceza mahkemesi,
- Asliye ceza mahkemesi,
- Fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi,
- İcra ceza mahkemesi.
- Çocuk mahkemesi,
- Çocuk ağır ceza mahkemesi,
Sulh ceza hakimlikleri, kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, ceza muhakamesinde soruşturma aşamasında hâkim tarafından verilmesi gerekli olan kararları almak, işleri yapmak ve bunlara karşı yapılan itirazları incelemekle görevlidir. (Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun)
Ceza Muhakemesi Kanununa göre sulh ceza hakimliklerinin görevleri şunlardır:
- Gözlem altına alma kararı
- İç beden muayenesi ve vücuttan örnek alma kararı
- Moleküler genetik inceleme kararı
- Yakalama kararına itiraz
- Gözaltına alma kararına itiraz
- Tutuklama kararı ve tutuklamaya itirazın incelenmesi
- Adli arama kararı
- Önleme araması kararı
- El koyma kararı
- Adli kontrol kararı
- Müdafinin dosya inceleme yetkisinin kısıtlanması kararı
- Soruşturma dosyası ile ilgili yayın yasağı kararı
- Diğer sulh ceza hâkimliklerince verilen kararları itiraz mercii olarak incelemek,
- Cumhuriyet savcılığı tarafından verilen kovuşturmaya yer olmadığınadair kararını itiraz mercii olarak incelemek
- Cumhuriyet savcılarınca verilen kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin kararlarını itiraz mercii olarak incelemek
- İdareler tarafından verilen idari yaptırımlara karşı, kanunların öngördüğü durumlarda başvuru mercii olarak karar vermek.
Sulh ceza hâkimlikleri tek hâkimlidir. Soruşturma aşamasında sadece tutuklamaya sevk durumunda şüphelinin sorgusu için duruşma yapar. Sorgu duruşmalarında Cumhuriyet savcısı bulunmaz.
Sulh ceza hâkimliğinin soruşturma işlemlerine ilişkin kararlarına yapılan itirazların incelenmesi, numara olarak kendisini izleyen sulh ceza hâkimliği tarafından yapılır. Son numaralı hâkimliğin kararını bir numaralı hâkimlik inceler.
Sulh ceza hakimliklerinin soruşturma işlemlerine dair kararlarına karşı itiraz, kanunun ayrıca hüküm koymadığı hâllerde ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren yedi gün içinde yapılır.
Her hukuki konuda olduğu gibi sulh ceza hakimliklerinin görev alanına giren konularda da takibin, gerekli hususların ve nüansların atlanmadan, somut gerçekliğe ulaşılabilmesini sağlayacak şekilde avukatlar tarafından yerine getirilmesi büyük önem arz etmektedir