Borçlar hukuku anlamında bir eserin inşa edilmesi kanuni açıdan bazı izinler gerektirmektedir. Bu kapsamda alınması gereken ilk ve en önemli belge yapı ruhsatıdır. Yapı ruhsatı, meydana getirilecek proje, yani eser inşaatının yapımına başlanması için verilen bir çeşit izin belgesidir. Yapı ruhsatı olmayan binalar kaçak sayılmakta ve kanunsuz yapı kategorisinde değerlendirilir.

İmar Kanunu hükümlerine dayanarak verilen yapı ruhsatı, bir anlamda izin belgesi olmasıyla birlikte, kanuni açıdan da bazı hükümler, şartlar, sorumluluklar ve yükümlülükler içerir. Buradan hareketle, yapı ruhsatının alınması inşaata başlamak için en temel izin belgesidir.

Bir taşınmazın inşasının düzene uygunluğuna ilişkin bir izin belgesi olan yapı ruhsatı, bir anlamda inşaata başlayabilmek için alınması gereken lisans belgesidir. Bu doğrultuda, inşaata başlamadan önce alınan yapı ruhsatı, ülke toprakları içerisinde inşa edilecek bütün yapılar için zorunlu bir belge niteliğindedir.

Yapı ruhsatının alınma aşamasında arazi üzerinde yapılacak inşaata ilişkin her türlü proje ve yapı bilgileri değerlendirme kapsamındadır. Yapı ruhsatı başvurusu, yapı eğer komşuluk alanlar içerisinde ise belediyelere; dışında ise valiliklere dilekçe verilerek yapılır

Müsaade edilen yapılara verilen ruhsat, inşaatın başladığı tarihten itibaren 5 yıl geçerlidir. Ayrıca ruhsatın verildiği tarihten itibaren 2 yıl içerisinde de inşaata başlanmış olması ve inşaatın 5 yıl içerisinde tamamlanması gerekmektedir. Öte yandan yapılarda sonradan bir değişiklik yapılması halinde de ruhsatın yenilenmesi gerekir.

Yapı ruhsatı olmaksızın inşaat başlaması söz konusu olur ise, inşaatın bulunduğu ilgili idare tarafından bina hakkında inşaatı durdurma ve devamında yıkım kararı verilebilir ve ayrıca ruhsatsız yapıların mal sahibi ve yüklenicisi yüksek miktarda para cezalarına maruz kalır.

Bir arsanın bulunduğu bölgenin imar planı ile imar yönetmeliğine göre nasıl kullanılması gerektiği imar durumu belgesinde gösterilir. Buna göre bir arsanın yapılanma koşulları, boyutları ve sınırları da imar durumu belgesinde belirtilmektedir. İmar durumu, bölgenin imar planlamasına göre belirlenir. İmar planları, imar uygulaması yapılan yerin yapı adalarını, bunların düzenini, yolları ve benzer teknik bilgileri ayrıntılarıyla gösteren plandır.

İmar durumu şu bilgileri içerir:

• Belli bir arsada yapılması istenen yapının imar planlarında alacağı şekli ve ne amaçla kullanılabileceği
• Söz konusu arsanın yapılanma koşulları
• Teknik şartlarının ne olması gerektiği
• Arsa üzerine kaç katlı bir bina yapılması gerektiği
• Yapının taban oturumu
• Toplam kapalı alanı kaç metrekare olacağı
• Bahçe mesafeleri
• Ön ve yan boşlukları
• Tüm yapılanma koşulları