İkale (Tarafların Anlaşması)

İş sözleşmesi tarafları, iş akdini anlaşarak her zaman sonlandırabilirler. Taraflar anlaşarak iş akdini sonlandırmış olduklarından iş akdinin feshi niteliğinde olmadığından iş güvencesi kapsamına girmez. Bu sebeple de işçi; işverenden kıdem ve ihbar tazminaı talep edemez. Aynı şekilde işveren de işçiden ihbar tazminatı talep hakkına sahip olmamaktadır. 

Ölüm

İş sözleşmesi, işçinin ölümü ile sona erer. Ölüm, kanundan doğan bir sona erme şekli olduğundan fesih niteliğinde değildir. Bu sebeple bildirimde bulunmaya gerek yoktur. İşverenin ölümü ile kural olarak iş sözleşmesi sona ermez. İş akdinden doğan haklar, şiverenin mirasçılarına geçer. Ancak iş akdi, işverenin ağırlıklı olarak kişiliğini konu almışsa, bu durumda sözleşme işverenin ölümü ile sona erer. 

Belirli Sürenin Bitimi ( Belirli Süreli İş Sözleşmelerinde )

İş sözleşmesi yapılırken taraflar arasında yaptıkları iş sözleşmesinin belirli bir süre hküm ifade edeceğine karar kılabilirler. Bu durumda yapılan sözleşme, belirli süreli iş sözleşmesi olur. Belirli süreli iş sözleşmelerinde ya iş belirli sürelidir ya da işçinin gücüne duyulan ihtiyaç belirli süre ile sınırlıdır. Sözleşmede açıkça ya da zımnen belirtilen süre sona erdiğinde, buna bağlı olarak iş sözleşmesi de sona erer. Fesih niteliğinde olmadığından yine işçi, iş akdi sona erdiği nedeniyle kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz. 

İş Sözleşmesinin Fesih İle Sona Ermesi

Fesih iş sözleşmesinin taraflarından birinin sözleşmeyi sona erdirmeye ilişkin irade açıklamasıdır. Fesih beyanının karşı tarafa ulaşması gerekmektedir. Fesih bildirimi yazılı veya sözlü olarak yapılabilir. Ancak yazılı şekilde yapılması, ispat açısından gereklidir. Fesih; bildirimli fesih ve bildirimsiz fesih olarak ikiye ayrılır. 

1. Bildirimli Fesih

Bildirimli fesih, belirsiz süreli ve sürekli iş akdinde başvurulabilen ve sözleşmeyi belirli bir süre geçtikten sonra sona erdiren fesih türüdür. Bu kuralın istisnası Türk Borçlar Kanunu 430/3 maddesinde yer almıştır. Şöyle ki; “ Taraflardan her biri, on yıldan uzun süreli hizmet sözleşmesini on yıl geçtikten sonra, altı aylık fesih bildirim süresine uyarak feshedebilir. “ bu istisna dışında belirli süreli iş sözleşmeleri bildirimli fesih yolu ile sona erdirilemez.

Bildirim Süresi

Bildirimli fesihte sözleşmeyi sona erdirecek olan tarafın, fesih beyanını önceden bildirmesi gerekmektedir. İş akdi bildirim süresinin sonunda biter. Bildirim süreleri iş kanununda belirtilmiş olup, bu sürelerde işçinin çalışma süresi esas alınmıştır. 

İş sözleşmesi;

• 6 aydan az sürmüş işçi için 2 hafta,
• 6 ay – 1.5 yıl arası sürmüş işçi için 4 hafta,
• 5 yıl – 3 yıl arası sürmüş işçi için 6 hafta,
• 3 yıldan fazla sürmüş işçi için ise 8 haftadır.

İşKanunda belirtilen bu süreler, fesih bildiriminin karşı tarafa ulaştığı tarihten itibaren hesaplanır. Yine kanunda belirtilen bu süreler, taraflar arasında yapılmış olan sözleşmeler ile arttırılabilir ancak azaltılamaz.  Bildirim sürelerinin işlediği sırada; işveren, işçiye, iş saatleri içerisinde ve herhangi bir kesinti yapmadan yeni iş arama izni vermek zorundadır.

2. Bildirimsiz Fesih (Haklı Nedenle Derhal Fesih)

Bildirimsiz fesih, iş sözleşmesi taraflarından birinin, sözleşmeyi haklı bir sebeple derhal sona erdirmesidir. Bu feshin amacı, sözleşme taraflarından birinin objektif iyiniyet kuralları gereğince, iş sözleşmesini sürdürmesi beklenemeyecek bir sebep ile iş akdinden kurtulmasına olanak sağlamaktadır. 

İş sözleşmesinin derhal sonlandırılabilmesi için, haklı bir sebebin varlığı aranmaktadır. Bu haklı sebebin olması halinde de, sözleşme kendiliğinden sona ermez. Haklı sebebi olan tarafın fesih bildiriminde bulunması gerekmektedir. İş akdi, fesih bildirimi anında  derhal sona erer. Herhangi bir bildirim ( ihbar ) süresi beklenmemektedir. 

Bildirimsiz fesih, sürekli iş sözleşmelerinde, belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesinde uygulanabilir. Haklı fesih sebebine dayanan tarafın, bu sebebi bildirmesi için İş Kanunu'nda şekil şartı bulunmamaktadır. Ancak Türk Borçlar Kanunu'na göre sözleşmeyi fesheden taraf, fesih sebebini yazılı olarak bildirmek zorundadır. Fesih sebebi konusunda taraflar arasında uyuşmazlık oluşması durumunda ise, ispat yükü sözleşmeyi fesheden taraftadır.

Bildirimsiz fesih sebepleri, iş kanununda işçi ve işveren yönünden olmak üzere ayrı ayrı ele alınmıştır. Her iki maddede de, sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı haller ve zorlayıcı haller ele alınmıştır. Kanunda belirtilen sebepler örnek teşkil etmekte olup, farklı bildirimsiz fesih sebepleri de ortaya çıkabilir.

Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller sebebi ile feshedilen iş sözleşmesi sonucunda, fesheden taraf, diğer taraftan tazminat talep edebilir.